Skrót SWPS pochodzi od nazwy Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej. Organizacja ta została zarejestrowana dokładnie 9 stycznia 1995 roku, mimo iż funkcjonować w praktyce zaczęła w 1994 roku, a więc rok wcześniej. Statut Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej przedstawia główne cele działalności:
1. Skupianie ludzi i organizacji pragnących aktywnie uczestniczyć w kształtowaniu i realizacji polityki gospodarczej, społecznej i kulturalnej na obszarze Wyspy Sobieszewskiej i miasta Gdańska.
2. Popularyzacja walorów krajobrazowych, przyrodniczych i historycznych Wyspy Sobieszewskiej w kraju i poza jego granicami.
3. Stwarzanie warunków sprzyjających badaniom historii Wyspy Sobieszewskiej.
4. Promocja Wyspy jako atrakcyjnego terenu turystyczno-rekreacyjnego.
5. Inspirowanie działań mających na celu rozwój turystyki i rekreacji.
6. Zabieganie o podniesienie poziomu edukacji ekologicznej mieszkańców Wyspy, a zwłaszcza dzieci i młodzieży.
7. Stwarzanie warunków sprzyjających rozwojowi działalności kulturalno-edukacyjnej i rekreacyjnej na Wyspie.
8. Zapobieganie patologiom społecznym.
9. Dbanie o estetykę Wyspy Sobieszewskiej.
10. Dbanie o zagospodarowywanie Wyspy Sobieszewskiej zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju.
Organizacja już w okresie jej powstania, a jeszcze przed jej rejestracją, rozpoczęła publikację czasopisma o zasięgu lokalnym, które zatytułowane było „Echa Wyspy”. Rok 1999 zakończono liczbą 24 wydanych numerów gazety. Na jej łamach przedstawiane były dzieje Wyspy Sobieszewskiej. Ukazywano tam także niezwykle malownicze krajobrazy tego terenu, przedstawiano istniejące perspektywy na rozwój i projekty ekologicznego uzdrowienia przyrody, akcentując też niesprzyjające warunki oraz zagrożenia. Ponadto za pomocą czasopisma zachęcano młodzież i innych mieszkańców do literackiej działalności, jak również prezentowano znane osobowości, które w jakiś sposób oddały przysługę zarówno Wyspie, jak i społeczności. Czasopismo było również z jednej strony sposobem dialogu z władzami, ukazywania potrzeb i problemów mieszkańców, z drugiej zaś formą reklamy Wyspy Sobieszewskiej. Zachęcano w ten sposób do jej odwiedzenia turystów, którzy przyjechali na wypoczynek do Trójmiasta.
W czasie setnej rocznicy postania Wyspy Sobieszewskiej, czyli w 1995 roku, SWPS brało udział w przygotowaniach do jej obchodów. Podczas tej uroczystości Stowarzyszenie uczestniczyło w odsłonięciu w Świbnie upamiętniającego obelisku, a także w organizacji ekspozycji o Przekopie Wisły oraz w wydaniu katalogu na jej temat. To właśnie wtedy po raz pierwszy obchodzony był trwający trzy dni festyn pod nazwą „Dni Wyspy Sobieszewskiej”, który od tego czasu stał się tradycją i za sprawą Stowarzyszenia Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej odbywa się regularnie każdego roku.
W drugiej połowie roku 1998 powołano Radę Osiedla Wyspy Sobieszewskiej. Przedtem poza Stowarzyszeniem nie było na Wsypie innej formalnie działającej instytucji. Właśnie w tym czasie SPWS brało udział w pracach nad poprawą strefy komunikacyjnej, uporządkowywaniu ulic, a także tworzeniu całościowej telefonizacji okolicy, budowaniu przystanków i wiat autobusowych. SPWS sprawowało pieczę nad powiększaniem oraz remontem szkół i przychodni medycznej na terenie Wyspy. Dbało również o bezpieczne warunki dla mieszkańców
Stowarzyszenie podczas promocji Wyspy partnerowało w wydawaniu folderu turystycznego oraz opublikowało „Przewodnik po Wyspie Sobieszewskiej i okolicy”, którego autorami są Waldemar Nocny i Piotr Jażdżewski, będący członkami Stowarzyszenia. Organizacja z wielką chęcią wspierała także działalność pisarzy inspirowaną Wyspą. Wydanych zostało kilka publikacji, w tym opowiadania Waldemara Nocnego zatytułowane „Trzynasty kilometr”, jak również jego powieść pt. „Reguła Trzech”. Poza tym SPWS jest też jednym z uczestników projektu „Ekologiczna Wyspa Sobieszewska”, a współtowarzyszą: jej miasto Bremen, brytyjska gmina Sefton oraz – w kwestii tworzenia tras rowerowych – miasto Kalmar.
Bieg Wyspy Sobieszewskiej- historia
Dniom Wyspy Sobieszewskiej od wielu lat, bo zaczęło się to już w 1995 roku, towarzyszą Biegi, których celem jest promocja okolicy. Aktualnie liczba osób biorących w nich udział znacznie się zwiększyła, niemniej jednak od początku wydarzenia te niosą mieszkańcom poczucie jedności i ogromną ilość wrażeń. Wiek nie był i nie jest tu ograniczeniem, na co świetnym przykładem może być Marian Parusiński, który do uczestnictwa w tym wydarzeniu zachęcił wiele innych, szczególnie młodych osób, w tym Daniela Kłosa, nadal nie rezygnującego z biegania.
Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej nie działa dla zysku i utrzymuje się samo, dlatego coroczne zorganizowanie Biegu nie jest łatwym zadaniem, jednakże tym, co powoduje, że odbywały i odbywają się one mimo wszystko, jest chęć pielęgnowania wieloletniej tradycji.
Sobieszewskie Biegi organizowane były już wielokrotnie. Pierwszy z nich miał miejsce 18 czerwca 1995 roku o godz. 17, przy okazji obchodów stulecia powstania Wyspy Sobieszewskiej. 36 uczestników biegu miało do pokonania 21 kilometrów dookoła Wyspy. Trasa rozpoczynała się i kończyła obok obelisku odsłoniętego z okazji setnych urodzin Wyspy. Obejmowała ulice Boguckiego, Turystyczną w stronę Sobieszewa oraz Przegalińską w kierunku śluzy do Przegaliny. Stamtąd zawodnicy musieli biec ulicą Świbnieńską. Rok później, 23 czerwca 1996 roku o tej samej porze odbył się II Bieg. Jego trasa była identyczna, a liczba uczestników wynosiła 32. 3 sierpnia 1997 roku miejsce miał kolejny bieg. Jego trasa, tak jak poprzednio biegła według schematu Świbno – Sobieszowo – Przegalina – Świbno. W Biegu uczestniczyło 37 zawodników, a więc pobity został dotychczasowy rekord.
W roku 1998 nastąpiła zmiana szlaku spowodowana tym, że trasa dostała atest Polskiego Związku Lekkiej Atletyki i mierzyć miała 20 km. Konieczne było jej rozbudowanie. Podczas IV Biegu, odbywającego się 26 lipca 1998 roku o godzinie 16, trasa prowadziła od Obeliska, przez ulicę Boguckiego, Turystyczną w stronę Sobieszewa, a następnie w samym Sobieszewie przez ulicę Tęczową, Jagodową, Nadwiślańską, Przegalińską do śluzy, a stamtąd biegacze przemierzali ulicę Świbnieńską aż do Obeliska.
Tę samą trasę wyznaczono na V Biegu, dnia 22 sierpnia 1999 roku o takiej porze, jak rok wcześniej. W trakcie wydarzenia pogoda nie dopisywała, zawodnikom przez cały czas towarzyszył deszcz, a mimo to na udział zdecydowało się 33 osoby. 15 października 2000 roku w południe odbył się VI Bieg, który nazwany został Biegiem Wyspy Sobieszewskiej imienia Wincentego Pola. Jego trasa była identyczna jak poprzednio, z tym że miejscem rozpoczęcia i zakończenia biegu była tym razem Szkoła Nr 87 przy ulicy Tęczowej w Sobieszewie, ponieważ wymagały tego warunki pogodowe. W VI Biegu brało udział 25 zawodników i był to ostatni bieg obejmujący tę trasę.
Dopiero dnia 3 czerwca 2013 roku utworzono nową trasę, której pomiarem zajął się Polski Związek Lekkiej Atletyki. Trasa I Półmaratonu Wyspy Sobieszewskiej, bo takie miano dostał Bieg, wynosiła 21, 095 km. Tym razem wydarzenie zgromadziło ogromną liczbę zawodników- 442 osoby! Byli to ludzie z obszaru całej Polski i spoza niej, a hasło wydarzenia brzmiało: „Chronimy NATURĘ na Wyspie Sobieszewskiej”. Trasa biegu zaczynała się w Sobieszewie na ulicy Falowej, następnie prowadziła przez las w stronę Świbna, docierała do ulicy Tarłowej, skąd zawodnicy wracali do Sobieszewa przez wydmy, by spotkać się na mecie przy ulicy Radosnej. Podczas Biegu najlepszymi spośród mieszkańców Wyspy byli: Daniel Kłos, Henryk Dobrzyński oraz Andrzej Nowak. W wydarzeniu wziął udział również uczestnik edycji z 1999 roku- Andrzej Cechman.
Wznowienie biegów to kontynuacja tradycji, aczkolwiek w zupełnie innym wydaniu, ponieważ od poprzedniego Biegu minęło aż 13 lat. W tym czasie wiele się zmieniło, jednak organizatorzy chcą przywrócić wydarzeniu dawną świetność. Kolejny Półmaraton – już II – odbędzie się 28 czerwca 2014 roku i trzeba postarać się, by był on dopracowany w każdym calu, by spełnić naszą obietnicę wobec zawodników poprzedniego Biegu.
W każdym Biegu wyłaniano trzech najlepszych zawodników, którzy w najkrótszym czasie pokonywali trasę. Byli to kolejno:
- W 1995 roku:
- Dariusz Ossowski,
- Stanisław Lange,
- Roman Hudzik
- W 1996 roku:
- Waldemar Lisicki z czasem 1:00,47
- Dariusz Ossowski z czasem 1:02,27
- Stanisław Lange z czasem 1:02,30
- W 1997 roku:
- Piotr Pobłocki z czasem 1:01,25
- Roman Hudzik z czasem 1:03,40
- Piotr Śliwiak z czasem 1:04,10
- W 1998 roku:
- Dariusz Nawrocki z czasem 1:05,00
- Andrzej Witczak z czasem 1:05,15
- Piotr Śliwiak z czasem 1:09,12
- W 1999 roku:
- Dariusz Klein z czasem 1:05,50
- Waldemar Lisicki z czasem 1:05,58
- Roman Hudzik z czasem 1:06,12
- W 2000 roku:
- Roman Hudzik z czasem 1:09,35
- Piotr Śliwiak z czasem 1:10,03
- Stanisław Brylowski z czasem 1:11,26
- W 2013 roku:
- Wiesław Sosnowski z czasem 1:19,19
- Mateusz Petelski z czasem 1:20,15
- Dariusz Guzowski z czasem 1:21,35
Serdeczne podziękowania kieruje Stowarzyszenie Przyjaciół Wyspy Sobieszewskiej do wszystkich uczestników I Półmaratonu Wyspy Sobieszewskiej, a także do tych, którzy udzielili wsparcia finansowego, rzeczowego oraz do osób prywatnych i firm, które zaangażowały się we współpracę podczas organizacji wydarzenia. Byli to:
- – Rada Osiedla Wyspa Sobieszewska
- – Grupa LOTOS S.A.
- – Nadleśnictwo Gdańsk
- – Parafia Matki Bożej Saletyńskiej
- – Szkoła Podstawowa nr 87 w Sobieszewie
- – OSP Sobieszewo
- – OSP Świbno
- – Hotel ORLE
- – Hotel BARTAN
- – Centrum Hotelowo-Konferencyjne „ALMA”
- – Stara Wędzarnia
- – „Domki nad morzem” Beata Milianowska
- – Pokoje i apartamenty „Na Wyspie”
- – „Bursztynowa Wyspa”
- – Gospodarstwo Agroturystyczne CIS
- – „AJTEL” S.j. Waldemar i Jarosław Ajtel
- – Ośrodek Wypoczynkowy „SAWA”
- – Ośrodek Wypoczynkowy „BURSZTYN”
- – Bar – Przystań „Ptasi Raj”
- – Bar – BONSAK
- – Stacja Ornitologiczna MiIZ PAN
- – Grupa Badawcza Ptaków Wodnych „KULING”
- – Anna Rzeczyc
- – Monika Kocoń
- – ks. Stanisław Kowalski
- – Leśniczy Katarzyna Mruk
- – Daniel Kłos
- – Beata Dąbrowska
- – Adam Dąbrowski
Mapa Turystyczna Wyspy Sobieszewskiej
Jakiś czas temu utworzona została Lokalna Organizacja Turystyczna o nazwie „Wyspa Sobieszewska”, która rozpoczęła swoją działalność od dużego osiągnięcia, jakim było stworzenie pierwszej turystycznej mapy Wyspy Sobieszewskiej. Udało się to zrobić dzięki podjęciu współpracy z Gdańską Organizacją Turystyczną. Mapa, dostępna bezpłatnie, posiada format A4. Opracowało ją gdańskie wydawnictwo Eko-Kapio, dostarczając niezbędnych podkładów oraz projektując grafikę, natomiast to, co znajduje się na mapie, w tym wszelkie zaznaczone obiekty, legenda, a także obecne na odwrocie opisy oraz zdjęcia stworzone zostały przez członków LOT-u. Wygląd mapy w wersji miniaturowej wraz z notką i zdjęciami znajdującymi się na drugiej stronie udostępniamy poniżej.
Opis, który widnieje na rewersie mapy zawiera kilka punktów. Na wstępie znaleźć możemy informacje dotyczące Wyspy Sobieszewskiej, które zawarte zostały w następujących słowach:
„Wyspa Sobieszewska to nadmorska dzielnica Gdańska, oddalona od centrum miasta o 15 minut jazdy samochodem. Jest to jedna z trzech wysp polskiego pobrzeża Bałtyku. Ponadto od 1994 r. posiada status wyspy ekologicznej, który gwarantuje zachowanie przyrody w naturalnym stanie. Lokalizacja blisko Gdańska / Trójmiasta i mikroklimat Wyspy sprawiają, że jest to dobre miejsce na atrakcyjny nocleg nad morzem w czasie krótkiej wizyty w Gdańsku lub dłuższego urlopu. Łączna długość plaż na Wyspie Sobieszewskiej wynosi 11 km. Są szerokie, z pasem wydm, który chroni przed wiatrami wiejącymi od strony lądu. Dojazd spod dworca PKP Gdańsk Główny autobusami miejskimi nr: 186, 112 i 212. Zmotoryzowani jadący drogą A1 lub S6 powinni kierować się na drogę S7, z której należy zjechać na węźle Gdańsk Wschód, żeby po 5 minutach dojechać na miejsce.”
Czytając dalej, dowiadujemy się o najważniejszych atrakcjach Wyspy. Notka ta zawiera kilka punktów:
1. Rezerwat „Ptasi Raj”.
Utworzony w 1959 r. jako ostoja ptactwa wodnego i błotnego. Położony jest u ujścia Wisły Śmiałej, po stronie prawobrzeżnej. Jest atrakcyjnym terenem dla ptaków wróblowatych oraz wodno-błotnych związanych z trzcinowiskiem. Podczas migracji i zimowania zaobserwować można tu różne gatunki kaczek, łabędzi i gęsi, a także mew, rybitw i ptaków siewkowatych. Bogactwo i różnorodność wędrownych ptaków przyciąga drapieżniki: bieliki, sokoły wędrowne, myszołowy, jastrzębie i krogulce.
Przez rezerwat prowadzi ścieżka dydaktyczna z tablicami informacyjnymi oraz dwiema dużymi wieżami widokowymi, pozwalającymi na obserwację ptaków wodnych. Początek trasy i tablica informacyjna o ścieżce znajdują się przy wejściu do rezerwatu, położonym przy pętli autobusu nr 186 w Górkach Wschodnich. Tu też zlokalizowany jest mały parking. Ścieżkę można odwiedzać przez cały rok.
2. Wisła Śmiała i Kamienna Grobla.
Wisła Śmiała powstała w 1840 r., gdy w wyniku zatoru lodowego Wisła przerwała wydmy i znalazła nowe ujście do morza. Nazwę nowemu ujściu rzeki nadał Wincenty Pol. Miejsce można podziwiać z kamiennej grobli, która oddziela rzekę od jeziora Ptasi Raj. Groblą można dotrzeć do falochronu i plaży położonej niedaleko ujścia.
3. Zabudowania Górek Wschodnich.
To dawna osada rybacka, a obecnie kameralne osiedle ze Stacją Ornitologiczną PAN i zachowanymi historycznymi chatami, dwiema wędzarniami ryb oraz unikalnym budynkiem hali dawnego portu lotniczego wodnopłatowców z czasów Wolnego Miasta Gdańska, w którym mieszczą się pracownie Wydziału Biologii Uniwersytetu Gdańskiego. Warta odwiedzenia jest Wydma Edukacyjna będąca miejscem życia dla kilku unikatowych nadmorskich gatunków roślin.
4. Rezerwat „Mewia Łacha”.
Jest to jeden z najcenniejszych przyrodniczo obszarów w polskiej strefie przybrzeżnej – miejsce, gdzie w sposób naturalny żyją bałtyckie foki. Rezerwat został utworzony w 1991 r. celem ochrony kolonii lęgowych rybitw, ptaków siewkowatych i blaszkodziobych. Można tam spotkać blisko 300 gatunków roślin oraz blisko 120 gatunków ptaków wędrownych w tym migrujących z Syberii biegusów zmiennych. Świetne warunki do żerowania znajdują tu różne gatunki mew, ostrygojady, kormorany, łabędzie, biegus rdzawy, sieweczki rzeczne i obrożne, kaczki lodówki, gągoł i czernica oraz rybitwa czubata i popielata (ujście Wisły jest dla niej jedynym w Polsce stanowiskiem lęgowym). Występuje tu największa w Europie koncentracja mewy małej. W sezonie wiosenno-letnim na terenie rezerwatu funkcjonuje obóz ornitologiczny Grupy Badawczej Ptaków Wodnych Kuling. Spacer objętą ich patronatem ścieżką dydaktyczną i możliwość obserwacji natury to gwarancja ciekawej wyprawy. Do rezerwatu można dojść plażą lub z portu w Świbnie, gdzie znajduje się parking dla zmotoryzowanych, idąc wzdłuż Wisły.
5. Ujście Wisły i Port w Świbnie.
31 marca 1895 r. o godz. 15:45 Wisła popłynęła do Zatoki Gdańskiej nowym ujściem. Ogromna inwestycja, śmiały projekt, solidność wykonania – w efekcie nowe ujście rzeki Wisły. Powstał kanał o długości 7 km, szerokości 250-400 m, otoczony wysokimi na 10 m wałami. 3 metry pod dnem przekopu ułożono materace z faszyny, obciążono je ogromną ilością kamieni dostarczonych z wyspy Bornholm i Prus Wschodnich. To seria powodzi, które wyrządziły Żuławom dotkliwe straty, była przyczyną podjęcia tego niezwykłego wyzwania. Piaszczyste łachy u ujścia Wisły upodobały sobie foki szare, których duże grupy można podziwiać z plaży. W Świbnie znajdują się port rybacki, placówka ratownictwa SAR i stacja badawcza IMGW.
6. Śluza w Przegalinie.
Śluza, oprócz ochrony Żuław Gdańskich przed wielką wodą Wisły, ma zapewnić swobodne przepływanie statków. Oddana do użytku w 1895 r. śluza Północna jest niezwykle interesującym obiektem hydrotechnicznym. Od 1992 r. stanowi ciekawy obiekt historyczny i punkt widokowy na nową śluzę Południową, most zwodzony i żeglujące tą drogą jednostki pływające. Śluza Przegalina Południowa jest obecnie jedynym stopniem na drodze wodnej Wisły Gdańskiej.
7. Najdłuższy most pływający w Polsce.
Łączy Wyspę Sobieszewską ze stałym lądem i ma 180 m długości. Składa się z dziewięciu przęseł. Środkowe przęsło o szerokości 30 m jest ruchome i umożliwia otwieranie mostu, aby przepuścić żeglarzy. Most jest czynny cały rok. [czytaj więcej o moście pontonowym]
Dodatkowo na tylnej części mapy znajduje się wykaz placówek przydatnych przyjezdnym, takich jak lokale gastronomiczne i zapewniające miejsca noclegowe, a także lista punktów oferujących usługi turystyczne wraz z adresami i numerami telefonu.
>Mapa dwustronna w wersji do wydrukowania<